Heb ik een testament nodig?
In deze blog behandelen wij de vraag: “Heb ik een testament nodig?”.
Om maar het eerste vooroordeel te ontkrachten: Nee, een testament is niet altijd nodig en is ook niet verplicht. Wij zullen eerst de situatie behandelen waarbij er geen testament is. Vervolgens leggen wij uit wat jij in jouw testament kan vastleggen, komen met adviezen wanneer een testament verstandig is en gaan tot slot nog specifiek in op de situatie voor een ondernemer.
Situatie zonder testament
Als jij geen testament hebt dan geldt de wettelijke verdeling. Als jij geen partner en geen kinderen hebt dan komt het er op neer dat jouw vermogen in gelijke delen wordt verdeeld over jouw ouders, broers en zussen. Indien deze er niet zijn, wordt nog gekeken naar (achter-)neven en nichten. Heb jij een partner (alleen als het een huwelijk of geregistreerd partnerschap betreft) dan gaat het volledig naar de partner. Heb jij daarnaast ook nog kinderen dan wordt de erfenis evenredig verdeeld over de partner en kinderen. Hier is dan nog wel een bijzonderheid, namelijk de kinderen krijgen de erfenis niet in contanten maar in de vorm van een “niet opeisbare vordering op de partner”. De partner kan vrij beschikken over de erfenis en deze ook vrij besteden. Pas bij het overlijden van de partner kan deze vordering contant gemaakt worden (mits er dan nog vermogen over is).
Wat kan er worden geregeld in een testament?
In principe ben jij vrij om de erfenis te verdelen naar jouw wensen. Als jij het volledige bedrag aan de buurman wil geven of aan een goed doel dan is dat mogelijk. Er zijn natuurlijk wel enkele uitzonderingen. Zo kan alleen jij beslissen over jouw vermogen. Vermogensbestandsdelen zoals een woning in een gemeenschap van goederen is maar voor de helft van jou. Dan kun jij slechts jouw helft toebedelen aan iemand.
Daarnaast geldt er voor kinderen de “legitieme portie”. Dit is een bescherming tegen het onterven van kinderen. Oftewel een kind kan altijd aanspraak maken op minimaal 50% van de wettelijke verdeling. Jij kunt een kind dus wel onterven in het testamant, maar een kind kan dit bij de rechter ongedaan maken en altijd aanspraken maken op zijn legitieme portie.
Wanneer is een testament verstandig
Een testament is dus verstandig als de wettelijke verdeling niet wenselijk is. Hieronder enkele situaties wanneer een testamant verstandig is:
- Jij bent alleenstaand en hebt geen kinderen
In deze situatie vererft een deel van het vermogen naar de ouders. Wanneer jouw ouders overlijden vererft het vervolgens naar jouw broers en zussen. Mocht je graag het geld binnen de familie houden, dan kan het verstandiger zijn om het rechtstreeks te laten vererven aan jouw broers of zussen. Op deze manier wordt voorkomen dat er meerdere malen erfbelasting over het vermogen betaald moet worden; - Samenwoners
In de situatie dat jij wel een relatie hebt maar niet getrouwd of geregistreerd partner bent, dan vererft jouw vermogen naar jouw ouders, broers en zussen. Terwijl jij waarschijnlijk liever hebt dat het bij jouw partner terecht komt; - Grote vermogens
Bij grotere vermogens wordt ook het belastingtechnische aspect belangrijk. Zo kun je bijvoorbeeld bij het overlijden van de eerste partner extra vererven aan de partner of juist extra aan de kinderen. Zo kan belasting worden uitgesteld tot aan het overlijden van de langstlevende of juist optimaal gebruik worden gemaakt van de belastingschijven van de erfbelasting; - Kleinkinderen
Kleinkinderen komen ook in aanmerking voor een belastingvrije som van circa € 23.000. Aangezien dit toch veelal de oogappels zijn van opa en oma worden deze ook veelal een vaste vergoeding (legaat) toegekend in het testament; - Als niet opeisbare vorderingen niet wenselijk zijn
Feitelijk gaat alle beschikkingsmacht over jouw geld en vermogen over naar jouw partner. Die mag dit vrij besteden en ook consumeren (opmaken). Pas bij het overlijden van de partner komt het vermogen vrij voor de kinderen. Er zijn omstandigheden waardoor er een andere bestedingsverplichting van de erfenis ontstaat, bijvoorbeeld als de langstlevende hertrouwt of in een verzorgingstehuis terechtkomt; - Uitsluitingsclausules
Uitsluitingsclausules worden meestal gebruikt om het erfdeel binnen de familie te houden. Dus mocht na het overlijden jouw dochter gaan scheiden of ook komen te overlijden, dan gaat haar erfdeel niet naar haar (ex)partner, maar bijvoorbeeld rechtstreeks naar haar kinderen; - Executeur benoemen
Als je een complexe afwikkeling verwacht, dan kan het verstandig zijn om een executeur te benoemen. Dit kan iemand uit de familie zijn maar dat is niet verplicht. Hij of zij is verantwoordelijk voor de juiste afwikkeling van de verdeling (mits dit wordt geaccepteerd door de executeur). Is er geen executeur dan zijn de erfgenamen gezamenlijk verantwoordelijk voor een goede afwikkeling.
Testament als ondernemer
Een testament voor een ondernemer kent een extra dimensie. Wat gaat er namelijk gebeuren met de onderneming? Als de onderneming een eenmanszaak (ZZP-er) is die alleen op regiebasis voor klanten werkt, dan is het relatief simpel. Er moet inkomstenbelasting en omzetbelasting afgerekend worden over de stille reserves en aanwezige activa.
Bedrijfsopvolging
Is er een beoogd bedrijfsopvolger dan wordt het al lastiger. Als er niets geregeld is dan wordt de partner en de andere kinderen feitelijk ook mede-eigenaar van het bedrijf. Dat is meestal niet wenselijk voor de opvolger en andere erfgenamen. Wat vervolgens vaak volgt, is een lastige discussie over wat de uitkoopsom moet zijn van de partner en kinderen. Ook belastingtechnisch is dit veelal niet optimaal. Bedrijfsvermogen komt in aanmerking voor een aantal vrijstellingen mits de onderneming door de erfgenamen een aantal jaren wordt voortgezet. Voor de beoogd bedrijfsopvolger is dit vaak geen probleem, maar de andere erfgenamen willen zich vaak niet met het bedrijf bemoeien. Daarom wordt er bij bedrijfopvolging veelal gewerkt met legaten. Oftewel de bedrijfsopvolger X erft uitsluitend de onderneming, de partner en overige kinderen erven het huis en het overige vermogen.
Grotere ondernemingen
Een testament is ook verstandig als er geen beoogd bedrijfsopvolger is, maar er wel sprake is van een onderneming met onroerend goed, personeel en een verkoopbare naam en klantenbestand. Zo kan het verstandig zijn om een executeur te benoemen. Iemand die namens de familie de beste prijs onderhandelt voor de onderneming. Ook belastingtechnisch kan hier winst worden behaald. Als er namelijk erfgenamen zijn die willen wachten op de erfenis, dan kunnen zij het bedrijf erven en (laten) voortzetten om het vervolgens na een aantal jaar te verkopen en zo erfbelasting te besparen.
Visie Lef Accountants
Overlijden is geen leuk thema en daarom zijn we er maar weinig mee bezig. Maar mocht het gebeuren dan kan het veel problemen opleveren als het niet goed geregeld is. Om toch een antwoord te geven op de vraag “Heb ik een testament nodig?”. Ja, in veel gevallen wel. Met name wanneer je ouder wordt, meer vermogen hebt opgebouwd en (klein)kinderen krijgt. De meest voorkomende reden voor ruzies binnen de familie is over erfenissen (geld). Daarnaast kan er ook erfbelasting bespaard worden. Het is daarom belangrijk om te kijken of jij een testament nodig hebt of dat je testament nog aansluit bij jouw wensen. Overleg daarom met jouw adviseur of neem vrijblijvend contact met ons op voor een gratis kennismakingsgesprek.
Deze blog is geschreven door:
Roy Hoskam AA RB
Accountant en eigenaar van LEF Accountants. Ik help ondernemers al jaren met hun belastingzaken. Wij zijn de sparringspartner voor het MKB, recht door zee met praktische adviezen.
